10 manieren hoe bindingsangst de controle pakt

Stel je voor: je wisselt van baan. Je oude baan was prima, maar je hebt iets nieuws op het oog. Je rondt alles netjes af, je bent aangenomen op je nieuwe werk. En ineens slaat de twijfel toe: Waar ben ik aan begonnen? Je oude baan leek toch eigenlijk helemaal niet zo slecht. Straks blijkt dit een foute keuze. Vanuit die onzekerheid houd je lijntjes open met je oude werkgever en zoek je alvast naar alternatieven. Door de angst voor teleurstelling grijp je naar controle.

Precies dit gebeurt ook bij bindingsangst. Degene met bindingsangst is zo bang om teleurgesteld of zelfs afgewezen te worden, dat plan B vaak al klaarligt nog voordat plan A kan falen. Vluchtroutes worden in gedachten voorbereid voor het geval de relatie niet slaagt. Het beperken van tijd samen, intimiteit en communicatie houdt de partner op afstand. Twijfel zorgt voor alle opties open. En zo zijn er nog wel een paar manieren hoe iemand met bindingsangst de controle behoudt. Voordat we daar dieper op induiken, wil je eerst begrijpen waar bindingsangst eigenlijk vandaan komt.

Het ontstaan van bindingsangst

Bindingsangst ontstaat altijd door negatieve ervaringen uit het verleden. Vaak ligt de oorsprong in een onveilige hechting in de kindertijd: ouders die emotioneel afwezig waren, onvoorspelbaar reageerden of hoge verwachtingen stelden. Hierdoor heb je geleerd dat nabijheid vanzelfsprekend onveilig was en dat verbinding pijn kan doen. Maar ook eerdere relaties kunnen bindingsangst versterken. Misschien heb je ervaren dat liefde niet vanzelfsprekend was en dat juist wanneer je je kwetsbaar opende, je keer op keer pijn werd gedaan. (Denk aan een partner die vreemd is gegaan). Die pijn kan zo diep raken dat je jezelf bent gaan beschermen met muren. En die muren bestaan vooral uit controle en het buiten houden van mensen – zelfs mensen waar je eigenlijk veel om geeft. Je kon niet volledig jezelf zijn en jezelf uiten, want deed je dat wel, dan volgde afwijzing of teleurstelling. Vertrouwen in een ander voelt daardoor riskant. Misschien lukt het nog wel met ‘anderen’ op afstand, maar hoe dichter iemand komt, hoe groter het gevaar van afwijzing.

Toch is er diep van binnen een sterk verlangen naar verbinding. En juist op weg naar meer verbinding zie je het mechanisme ontstaan: iemand met bindingsangst grijpt naar controle. Door zelf te bepalen hoeveel intimiteit er mag zijn, voelt het alsof de kans op pijn beheersbaar blijft. Maar in werkelijkheid wordt de ander buiten de muren gehouden en blijft bindingsangst de relatie sturen. Hoe dat er in de praktijk uitziet? Hieronder vind je 10 manieren hoe iemand met bindingsangst de controle pakt.

10 manieren hoe bindingsangst de controle pakt

1. Wisselende signalen geven

De ene avond is vol intimiteit, warmte en liefde. De volgende dag reageer je kortaf of kil. Het contrast is groot. Voor de ander voelt dit verwarrend en onveilig. Iemand met bindingsangst wordt volledig meegenomen door het moment. In het ene moment smult hij of zij van liefde en verbinding, in het volgende overheerst afstand en verharding. Het gedrag schommelt continu tussen aantrekken en afstoten. Voor de partner voelt dit als emotionele achtbaan: vandaag verbonden, morgen verlaten.

2. Opties openhouden

“Joh, we zien wel.” “Ik wil er nu nog niet te veel over nadenken.” Dit zijn typische uitspraken van iemand met bindingsangst. Een vakantie, samenwonen of een toekomstplan wordt vaak zo lang mogelijk opengehouden. Want keuzes maken betekent binden. En dat is precies waar de spanning van bindingsangst zit. Door alles open te laten, ervaren ze ruimte en vrijheid. Voor hun partner voelt dit juist als onzekerheid en onduidelijkheid.

3. Veel eigen ruimte innemen

Vrijheid staat bovenaan. Iemand met bindingsangst is vaak meer bij vrienden, familie of collega’s dan bij zijn partner. Op zich is ruimte gezond, maar vaak wordt deze tijd gevuld met afleiding: sport, werk, social media, alcohol, feesten, seks of zelfs verslavingen. Achter dit gedrag schuilt een vlucht. Niet zozeer voor de partner, maar voor de ontwikkeling van de relatie en het risico om zelf afgewezen te worden. Ook dit is een typische uiting van bindingsangst.

4. Het dubbelleven

Mensen met bindingsangst hebben vaak een vermijdende hechting. Ze zijn meesters in binnenvetten. Hun diepste verlangens en angsten worden niet gedeeld met hun partner. Soms blijft dit bij een innerlijke wereld die gesloten blijft, soms krijgt het vorm in een dubbelleven. Denk aan vreemdgaan, geheime contacten of verslavingen. Alles om de spanning en afwijzing in de relatie te vermijden. Wat ze niet beseffen: juist door openheid zou de pijn van bindingsangst minder groot hoeven zijn.

5. Intimiteit begrenzen

Bindingsangst kent twee kanten: een enorme honger naar verbinding en tegelijkertijd de angst voor diezelfde verbinding. Eerst gaat het vaak snel en intens, omdat iemand met bindingsangst die honger naar nabijheid volgt en zich daardoor te snel geeft. Maar zodra de intimiteit toeneemt, slaat de paniek toe. Dan volgt afstand: de ander lijkt ineens onaantrekkelijk, of de relatie voelt verstikkend. Soms ontstaat zelfs een gevoel van volledige afkeer, alsof je zo snel uit de relatie wil stappen. Dit is een beschermingsmechanisme: te veel intimiteit betekent voor iemand met bindingsangst verlies van controle.

Op zulke momenten kan iemand met bindingsangst de regie terugpakken door intimiteit bewust te beperken. Seks weigeren, emotioneel afstand nemen of liefde intrekken worden dan manieren om weer grip te voelen. Vooral in een dynamiek met een partner die verlatingsangst heeft, werkt dit pijnlijk ‘goed’. De partner raakt in paniek, en degene met bindingsangst ervaart tijdelijk controle. Maar dit is een destructief patroon waarbij beide angsten de relatie overneemt.

6. Terugtrekken bij de volgende stap

Samenwonen, trouwen, kinderen krijgen – allemaal mijlpalen die voelen als bedreiging. Zodra er over gesproken wordt, ontstaat weerstand. Bij dit signaal wordt er niks open gehouden. Het is echt een ‘nee’ en er volgt afstand en twijfel. Het is niet zo dat de partner verkeerd is (al voelt dat voor iemand met bindingsangst vaak wel zo). Het is de angst dat investeren uiteindelijk leidt tot groot verlies. Daarom wordt elke volgende stap vertraagd of zelfs volledig geblokkeerd. Pas wanneer er erkenning en ruimte komt voor dit proces, kan iemand met bindingsangst langzaam groeien.

7. De relatie saboteren

Onbewust wordt er soms aan de poten van de relatie gezaagd. Vreemdgaan, impulsief roepen dat de relatie voorbij is, maar ook de ander volledig ‘vergeten’ en loslaten. Alles om te zorgen dat de relatie doodbloedt – maar op hun voorwaarden. Het voelt veiliger om zelf weg te lopen dan verlaten te worden. Voor de partner voelt dit vaak oneerlijk en roept het onbegrip op, vooral wanneer de relatie ogenschijnlijk goed verliep. Toch is terugtrekken een manier waarop veel mensen met bindingsangst de controle pakken.

8. Altijd een achterdeur openhouden

Plan B staat altijd klaar. Een ex in de contactenlijst, een baan in het buitenland, een oude vriend die een logeerplek biedt of eindeloos fantaseren over plan B. Het zijn allemaal hulplijntjes voor het geval de relatie misloopt. Het geeft de illusie van veiligheid: mocht deze verbinding eindigen, dan is er altijd een uitweg. Voor de partner voelt dit vaak als emotionele ontrouw, want het creëert nooit volledige toewijding. En dat is ook zo, omdat iemand met bindingsangst nooit volledig kan toewijden wanneer hij of zij de bindingsangst volgt.

9. Perfectionisme

Het ideale plaatje van een droompartner staat centraal. Iedere afwijking van dit beeld wordt gezien als tekortkoming. Hierdoor voelt iemand met bindingsangst zich gerechtvaardigd om steeds kritisch te zijn, en blijft de partner continu in een positie waarin hij of zij tekortschiet. Perfectionisme is een manier om de ander nooit volledig toe te laten – want niemand kan ooit aan het ideaal voldoen. Ook dit is een herkenbare uiting van bindingsangst.

10. Oneindige twijfel

Dit is vaak een onbewust patroon van controle behouden, maar door te blijven twijfelen, hoef je nooit te kiezen. Geen keuze maken betekent: geen risico lopen om spijt te krijgen. Dit kan zich uiten in eindeloos wikken en wegen, of zelfs het leven leiden met ‘en, en’. Zowel de relatie behouden als daarnaast andere opties openhouden. De partner voelt zich machteloos en probeert meestal de ander nog meer te overtuigen van zijn of haar liefde. Voor diegene met bindingsangst versterkt dit nog meer de twijfel, omdat hij of zij zich geforceerd voelt om te kiezen voor de ander.

De gevolgen voor de relatie

Deze manieren om controle te houden creëren vaak een ongezonde dynamiek. Vooral in combinatie met een partner die verlatingsangst heeft, kan dit leiden tot een vicieuze cirkel van aantrekken en afstoten. De één zoekt nabijheid, de ander creëert afstand. Het resultaat: frustratie, eenzaamheid, miscommunicatie en een constante strijd om verbinding. Bindingsangst en verlatingsangst zijn hierbij de basis en zorgen steeds opnieuw voor verwijdering.

Misschien herken je jezelf in het nemen van deze controle. Misschien zie je jouw partner hierin. In beide gevallen vraagt deze dynamiek om verantwoordelijkheid. Niet om te wijzen naar de ander. Maar zelf nieuwe stappen zetten. Pas wanneer er inzicht komt in je eigen patronen, kunnen er een keuze gemaakt worden om anders te handelen.

Bindingsangst overwinnen: de weg naar verandering

Bindingsangst overwin je niet met nog meer controle. Juist het tegenovergestelde is nodig: loslaten. Dat betekent niet dat je je zomaar moet overgeven of jezelf kwijtraken. Het betekent wél dat je eerlijk wordt over je angsten, je verlangens en je patronen. Dat je je partner laat zien wat er werkelijk in je leeft – zonder dat je al weet hoe die ander zal reageren. Wil je weten hoe? Klik dan hier.

Voor de partner van iemand met bindingsangst geldt: je kunt dit niet oplossen door harder te trekken of meer te eisen. Dat werkt averechts. Wat wel werkt: duidelijk je eigen grenzen aangeven, liefdevol maar stevig. En tegelijk ruimte geven om de ander zijn of haar proces te laten doorleven. Wil je weten hoe? Klik dan hier.

Bindingsangst is niet het einde van de relatie

Bindingsangst hoeft geen eindstation te zijn. Het kan juist een ingang zijn naar diepere verbinding, wanneer je bereid bent de patronen te doorzien en verantwoordelijkheid te nemen voor je eigen aandeel. Angst vraagt om controle, maar liefde vraagt om toewijding. Herken je de dynamiek van aantrekken en afstoten in jullie relatie?

Start dan met onze training Doorbreek de dynamiek van aantrekken en afstoten en zet de eerste stap naar een relatie die niet langer gedreven wordt door angst en afwijzing, maar door liefde en toewijding.

Boekentips:

• Liefdesbang
• Liefdeskunst
• Tussen vlucht en verlangens (Christenlijk)