Hoe voorkom je dat je in de verdediging schiet?

Artikel uit de categorie:

Communicatie relaties

Wat is in de verdediging schieten?

In de verdedigen schieten gebeurt wanneer je je plots aangevallen voelt en instinctief reageert om jezelf te beschermen. Het voelt vaak veilig om in de verdediging te schieten, alsof je je wapent tegen pijn, ongemak of onzekerheid. Maar in werkelijkheid sluit je jezelf af en ontneem je de kans om te groeien. Door muren op te trekken, duw je je partner weg en verlies je de verbinding. De liefde raakt op de achtergrond. In dit artikel leer je hoe je deze reactie herkent, hoe je uit de verdedigen stapt en hoe je beter leert communiceren met je partner. voor meer verbinding en groei.

Hoe gedraag je je wanneer je in de verdediging schiet?

In de verdediging schieten betekent dat je er alles aan doet om je positie te beschermen, vaak zonder dat je het doorhebt. Het gaat niet alleen om woorden, maar ook om subtiele gedragingen die de verbinding met je partner kunnen verbreken. Dit zijn enkele veelvoorkomende manieren waarop defensief gedrag zich uit:

Jezelf gaan verantwoorden waarom je zo bent of zo doet.
De situatie of je gedrag bagataliseren: ‘stelt niks voor, het is allemaal oké.’
Je partner gaan ontkennen of tegenspreken: ‘dat doe ik niet.’
Een gesloten lichaamshouding aannemen en nee schudden met je hoofd.
Je legt de verantwoordelijkheid bij je partner of de omstandigheden: ‘Jij maakt het erger dan het is.’
In plaats van te luisteren, wijs je de fouten van je partner aan: ‘Jij doet precies hetzelfde!’
Je vermijdt het gesprek door weg te lopen of stil te vallen: ‘Ik wil het hier niet meer over hebben.’
Je maakt van een opmerking een groter drama: ‘Je vindt dus dat ik nooit iets goed doe?’

Hoe zorg ik dat ik niet direct in de verdediging schiet?

1. Bewust worden van jouw overlevingsmechanisme

De eerste stap is simpel, maar niet makkelijk: bewust worden van je eigen neiging om jezelf te verdedigen. Dit is iets wat ik zelf ook vaak heb meegemaakt in mijn relatie met Lotte. In een ruzie merkte ik dat ik meteen begon uit te leggen waarom ik gelijk had, zonder echt te luisteren naar wat Lotte voelde. Pas achteraf besefte ik dat ik me aan het verdedigen was. Het moment dat je getriggerd wordt in een gesprek – dat ene punt waar je iets raakt, misschien iets pijnlijks – dat is het moment waarop je de keuze kunt maken: schiet ik in de verdediging of neem ik een stap terug?

Bij veel van de koppels die wij begeleiden, zien we dat ze dit mechanisme pas later herkennen, als de ruzie al voorbij is. Schrijf eens op hoe jij jezelf verdedigt, tegenover je partner of anderen. Voor mij was dat vooral door te veel praten, maar misschien is het bij jou anders.

OPDRACHT: Schrijf op welke manieren jij jezelf verdedigt tegenover je partner of anderen.

2. Ruimte pakken in het gesprek

Soms is het even pauzeren midden in een gesprek essentieel om niet meteen defensief te reageren. Een paar seconden stilte of aangeven dat je wat tijd nodig hebt om je gedachten op een rij te zetten, kan een gesprek in positieve zin omdraaien. Veel mensen ervaren dat als ze de ruimte nemen voor zichzelf, ze minder snel hun eerste emotionele reactie volgen. Bij een stel dat we begeleidden, zagen we dat één minuut stilte voldoende was om hun gespannen sfeer om te buigen naar een rustiger en opener gesprek. Deze korte pauzes geven je de tijd om na te denken over wat je echt wilt zeggen, in plaats van direct vanuit je emoties te reageren.

3. Bewust ademhalen

Een van de simpelste, maar meest effectieve manieren om jezelf te kalmeren en niet in de verdediging te schieten, is bewust ademhalen. Wanneer je merkt dat je lichaam gespannen raakt of je hartslag versnelt, is dit een signaal dat je op het punt staat om in de verdediging te schieten. Door diep in te ademen en je adem naar je buik te sturen, ontspan je niet alleen je lichaam, maar ook je gedachten. Dit zagen we ook bij een cliënt die, na het leren van deze techniek, aangaf dat ze veel minder snel in oude patronen van zelfverdediging verviel.

4. Luisteren zonder oordeel of reactie

Luisteren zonder meteen te oordelen of te reageren kan ontzettend lastig zijn, zeker als je het gevoel hebt dat je wordt aangevallen. Dit merkten Lotte en ik ook in onze gesprekken. In het begin was ik vaak geneigd om direct in te springen zodra ik me niet begrepen voelde of als Lotte iets zei wat mij raakte. Vaak was het zo dat ik halverwege haar verhaal al in mijn hoofd bezig was met een weerwoord, in plaats van echt te luisteren naar wat ze probeerde te zeggen.

Een concreet voorbeeld: Lotte gaf ooit aan dat ze zich niet gehoord voelde in een beslissing die we samen hadden genomen. Mijn eerste reactie was om meteen te zeggen: “Hoezo niet? We hebben hier toch samen over gesproken?” Maar op dat moment realiseerde ik me dat ik haar niet de ruimte gaf om haar gevoel uit te spreken. Ik probeerde meteen mezelf te verdedigen, terwijl zij gewoon wilde delen hoe ze zich voelde.

Door bewust te kiezen om stil te blijven en te luister met aandacht, ontstond er ruimte voor haar verhaal. Pas toen ik mijn eigen gedachten en gevoelens op de achtergrond plaatste, begon ik te begrijpen wat haar echt dwarszat. Dit soort momenten zijn goud waard in een relatie. We merkten allebei dat, wanneer we die tijd nemen om zonder oordeel te luisteren, de communicatie veel opener en eerlijker werd.

5. Grenzen aangeven

Het is belangrijk om te onthouden dat je niet alles hoeft te accepteren wat je partner zegt. Grenzen aangeven bij je partner is essentieel in elke relatie. Als iets wat gezegd wordt over je grenzen gaat of je word getriggerd, kun je dat aangeven zonder jezelf te hoeven verdedigen. Veel mensen zijn geneigd om meteen een discussie aan te gaan, maar het kan net zo effectief zijn om rustig te zeggen: “Dit voelt voor mij niet oké.”

6. Niet alles te serieus of zwaar aannemen

Soms wil je partner gewoon even stoom afblazen, en dat hoeft niet altijd persoonlijk te zijn. Niet alles wat gezegd wordt, is bedoeld als kritiek op jou, ook al kan het zo voelen. We zien vaak dat mensen denken dat elk woord van hun partner een aanval is, maar in werkelijkheid gaat een verwijt, oordeel of mening meestal meer over de ander dan over jou. Door dit te beseffen, kun je veel lichter omgaan met gesprekken en hoef je niet meteen in de verdediging te schieten. Dit werkt vooral goed in situaties waarin de ander gefrustreerd is en even een uitlaatklep zoekt.

7. Voor gevorderden: duw niet weg en blijf staan

Een gevorderde manier om niet in de verdediging te schieten, is door juist te blijven staan in het gesprek, zonder weg te duwen wat je partner zegt. Dit betekent dat je de boodschap volledig ontvangt, zonder direct afstand te nemen of jezelf te beschermen. In plaats van direct te reageren, kun je je partner bedanken voor het delen van zijn of haar gevoelens. Sommige koppels die we hebben begeleid, leerden dat het ontvangen van de feedback zonder verdediging te bieden, juist meer verdieping en verbinding bracht in hun relatie. Door vragen te stellen en je open op te stellen, kun je zelfs meer inzicht krijgen in wat er bij je partner speelt.

Het patroon van verdedigen doorbreken

Als je echt wilt voorkomen dat je telkens terugvalt in je oude verdedigingsmechanismen, is het cruciaal om dit actief aan te pakken. Dit patroon kan namelijk enorm schadelijk zijn voor je relatie. We zien het vaak: koppels raken steeds verder van elkaar verwijderd doordat ze blijven hangen in het verdedigen van hun standpunten in plaats van naar elkaar te luisteren en verbinding te maken.

Een goede eerste stap is om hierover met anderen te praten. Vraag vrienden of familie hoe zij reageren als ze zich aangevallen voelen en hoe zij hiermee omgaan in hun relatie. Zo ontstaat er niet alleen een boeiend gesprek, maar krijg je ook waardevolle inzichten over hoe anderen dit aanpakken. Vaak zie je dan dat je niet de enige bent die hiermee worstelt, en leer je nieuwe manieren om uit die vicieuze cirkel te stappen.

Om echt structureel voor het nieuwe te kiezen in plaats van je oude patroon, is het wijs om er met anderen in gesprek te gaan. Vraag aan vrienden of familie hoe ze in verdediging schieten en hoe ze hiermee omgaan met hun partner. Open dit thema en je zult merken dat je

Nog krachtiger is het om hulp van een onafhankelijke relatiecoach in te schakelen. Hierdoor krijg je professionele begeleiding en de nodige handvatten om écht door je overlevingsmechanisme heen te breken. Het is geen overbodige luxe—het is vaak precies wat nodig is om blijvende verandering te creëren. Wij bieden relatieweekenden en coaching aan, speciaal voor koppels die vastzitten in oude patronen en de verbinding kwijt zijn. Dit zijn intensieve sessies waarin je samen leert om opnieuw met elkaar te communiceren en te verbinden, weg van de constante verdediging.

Wacht niet te lang. Hoe langer dit patroon voortduurt, hoe uitdagender het word om het mechanisme om te buigen. Het is zonde om pas hulp in te schakelen wanneer de schade bijna onherstelbaar is. Dit is het moment om actie te ondernemen, voordat het te laat is.

Wat je moet onthouden om niet meer in de verdediging te schieten

Jezelf verdedigen betekent dat je alles doet om je positie te behouden en niet te zakken naar je eigen pijn of binnenwereld. Je overlevingsmechanisme vertelt je dat het beter is om jezelf te verdedigen dan om kwetsbaarheid te tonen. Dit kan leiden tot een vicieuze cirkel van miscommunicatie en afstand in je relatie. Door bewust te worden van deze patronen, ruimte te nemen om te ademen en zonder oordeel te luisteren, kun je echte verbinding creëren. Vergeet niet dat het inschakelen van hulp, zoals een relatiecoach, cruciaal kan zijn om dit patroon te doorbreken en je relatie weer gezond te maken. Wacht niet te lang, want hoe eerder je actie onderneemt, hoe makkelijker het wordt om de schade te herstellen.