Hoe perfectionisme jouw relatie belemmert

Perfectionisme kan een drijfveer zijn om in actie te komen, maar het et kan je ook belemmeren om te genieten van alles wat er al is. Het kan je kracht zijn, maar ook je valkuil. Misschien ben jij perfectionistisch. Of misschien is je partner perfectionistisch. Dit blog hebben we geschreven om perfectionisme beter te begrijpen. Je ontdekt wat perfectionisme is en welke invloed het heeft op jezelf en je relatie(s).

Wat is perfectionisme?

Perfectionisme is de overtuiging dat het pas goed is als het perfect is. Je legt de lat torenhoog. Als je een fout maakt voel je dat je te kort bent geschoten en wil je nog harder je best doen. Je wil alles uit jezelf halen. Niet alleen omdat je iets moois wilt neerzetten, maar omdat het móét. Je moet de beste zijn. De slimste. De meest aantrekkelijke. De meest beheerste. En gelijkertijd voelt het alsof je die positie nooit kunt behalen. Onbewust geloof je dat perfectie veiligheid geeft , waardering of liefde oplevert. Perfectionisme gaat niet alleen over wat je doet, maar vooral over wat je denkt dat je moet zijn om genoeg te zijn. We onderscheiden voor dit blog perfectionisme in twee categorieën.

1. Algemene perfectionisme

Je moet alles goed doen. Beter dan goed. Dit komt terug in alles waar je kunt presteren. Werk, opleidingen, hobby’s, relaties en jouw kijk op de wereld.

2. De perfectionist richting je partner

Dit heeft specifiek betrekking op je relatie. Je houdt van je partner… áls hij of zij aan jouw plaatje voldoet. De juiste woorden, de juiste keuzes, het juiste gedrag. Je ziet altijd kansen om de relatie te verbeteren en bent snel gericht op de toekomst. En dat maakt je relatie leeg. Vooral als liefde juist vraagt om geduld. Om genade. Om toewijding.

Hoe ontstaat perfectionisme?

Perfectionisme ontstaat niet zomaar. Het is gevormd. Door je opvoeding, je familie, vrienden of ervaringen. Ook dit onderscheiden we op twee manieren.

1. De waarde van perfectionisme

Perfectionisme heeft je iets opgeleverd. In het verleden heb je geleerd dat controle, je best doen en autonomie belangrijk zijn. Het bracht je ergens. Je haalde doelen. Je kreeg waardering. Je voelde je gezien. Succeservaringen bevestigden het: als jij alles op alles zet, dan lukt het. Dan ben je iets waard. Je best doen gaf status. Het leverde liefde op – of in elk geval iets wat erop leek. En dus ging je door. Je werd steeds beter. Sterker. Strakker. Perfectionisme werd je wapen. Je houvast. Je zekerheid. Zelfs als je hierdoor over je eigen grenzen moest gaan.

2. Het gemis van perfectionisme

Je hebt gevoeld wat er gebeurt als je niét presteert. Als je niet de controle hebt. Als je een fout maakt.
Als je jezelf laat zien zoals je bent. Toen kwam de afwijzing. De schaamte. De kritiek. Of het zwijgen.
En dus leerde je: dit nooit meer. Perfectionisme werd je tegenbeweging. Een manier om niet opnieuw te hoeven voelen wat je toen voelde. Je overtuiging: “Als ik alles perfect doe, dan word ik niet meer afgewezen. Dan ben ik veilig.” Maar die veiligheid was geen liefde. Het was angst. Een overlevingsstrategie. Je koos voor controle, omdat vertrouwen te kwetsbaar voelde. Falen was te duur geworden. Dus mocht het niet meer.

20 Kenmerken van perfectionisme (algemeen)

1. Je moet afmaken waar je aan begonnen bent. En niet zomaar – het moet perfect.
2. Het perfecte plaatje moet gerealiseerd worden.
3. Als iets niet perfect volgens het plan verloopt, is er frustratie, ontevredenheid, ondankbaarheid of teleurstelling.
4. Je kunt slecht tegen chaos, fouten of onverwachte wendingen.
5. Je kunt geen keuzes maken, want geen enkele keuze is perfect.
6. Je stelt hoge eisen aan jezelf én aan anderen.
7. Je voelt je verantwoordelijk voor alles wat er misgaat.
8. Complimenten wuif je weg of je gelooft ze niet echt.
9. Je hebt moeite met delegeren: anderen doen het nooit ‘zoals jij het zou doen’.
10. Je bent bang om te falen en stelt daarom soms dingen uit (uitstelgedrag).
11. Je bent gevoelig voor kritiek en ervaart die vaak als persoonlijke afwijzing.
12. Je piekert veel over wat je beter had kunnen doen.
13. Je bent taakgericht en denkt zelden: “Het is goed zo.”
14. Je werkt hard, bent gedisciplineerd en hebt een groot verantwoordelijkheidsgevoel.
15. Je streeft naar kwaliteit en hebt oog voor detail.
16. Je hebt een sterk verbeter- en reflectievermogen.
17. Je vindt rust lastig als iets nog niet ‘af’ is.
18. Je vergelijkt jezelf vaak met anderen en voelt snel dat je tekortschiet.
19. Je denkt vaak zwart-wit: het is goed of fout, geslaagd of mislukt.
20. Je zoekt bevestiging in prestaties in plaats van in verbinding.

Valkuilen van perfectionisme (algemeen)

De valkuilen van perfectionisme liggen niet in je intentie, maar hoe het uitwerkt.

1. Je kunt niet (lang) genieten van wat er is.
2. Je aandacht gaat automatisch naar wat nog beter moet, waardoor dankbaarheid en tevredenheid verdwijnen.
3. Je energie lekt weg aan het najagen van een ideaalbeeld.
4. Het beeld dat je nastreeft is vaak onhaalbaar. Het kost veel, maar levert weinig op.
5. Je vergeet prioriteiten en gaat helemaal op in datgene wat nog niet perfect is.
6. Je verliest overzicht en raakt verstrikt in details die er eigenlijk niet toe doen.
7. Jij en je omgeving raken uitgeput van je ontevredenheid.
8. Je kritiek (ook al is het goed bedoeld) voelt voor anderen als afwijzing.
9. Omdat je geen keuze maakt, wordt er een keuze vóór jou gemaakt.
10. Je blijft twijfelen totdat de situatie je dwingt – vaak op een manier die je niet wilt.
11. Je gaat over je eigen grenzen heen.
12. Je legt de lat zó hoog dat je lichaam, emoties of relaties eronder lijden.
13. Je bent continu bezig met hoe je overkomt op anderen.
14. Bevestiging van buitenaf wordt je maatstaf, wat ten koste gaat van authenticiteit en rust.
15. Je stelt uit waar je niet zeker over bent.
16. Faalangst zorgt voor verlamming: je komt niet in beweging omdat je bang bent om het verkeerd te doen.
17. Je mist verbinding doordat je alles zelf wil doen en controleren.
18. Relaties krijgen geen ruimte als alles ‘op jouw manier’ moet.

Wat is perfectionisme in een relatie?

Perfectionisme in je relatie draait om het perfecte plaatje in de liefde. Je hebt een romantisch ideaalbeeld van een relatie. Een perfecte partner. Een perfecte klik. Geen discussies, geen verwijten. Alleen verbinding. Diepgang. Warmte. Passie. En als dat ontbreekt? Dan twijfel je. Niet aan het beeld, maar aan je partner. Jouw beeld van de liefde kan in je hoofd perfect lijken, maar het is verre van realistisch. Niemand is perfect. Je gelooft in een utopie.

Kenmerken van perfectionisme in je relatie

1. Je partner moet aantrekkelijk zijn – precies zoals jij dat voor ogen hebt.
2. Je partner moet jouw tempo, stijl en aanpak volgen.
3. Je wilt dat je partner aan jouw verwachtingen voldoet.
4. Je verwacht perfectie – ook in het huishouden, de opvoeding en communicatie.
5. Je twijfelt of je partner wel de juiste voor jou is. Misschien is er iemand anders die beter past.
6. Je blijft kijken naar andere potentiële partners. In de relatie blijven is niet perfect, maar weggaan ook niet.
   Je weet niet of je volgende partner wél zal voldoen aan jouw verwachtingen.
   Je bent onzeker over het maken van de juiste keuze.
7. Je vergelijkt je partner vaak met anderen (of met een ideaalbeeld).
8. Je ergert je snel aan kleine imperfecties of afwijkingen.
9. Je hebt moeite met het accepteren van de verschillen tussen jullie.
10. Je stuurt of corrigeert vaak wat de ander zegt of doet.
11. Je vindt het lastig om je partner echt te waarderen zoals hij of zij is.
12. Je uit je liefde minder als je partner niet aan je standaard voldoet.
13. Je interpreteert fouten of tekortkomingen als gebrek aan inzet of liefde.

De valkuilen van perfectionisme in je relatie

1. Je wordt vaak teleurgesteld door je partner.
2. Omdat hij of zij nooit volledig voldoet aan jouw ideaalbeeld, blijft er altijd iets missen.
3. Je bent ontevreden in je relatie en denkt dat het aan de ander ligt.
4. Je ziet vooral wat je partner niet doet of niet is, in plaats van wat er wél is.
5. Je liefde voelt voorwaardelijk.
6. Pas als je partner zich ‘goed genoeg’ gedraagt, toon jij affectie en verbondenheid.
7. Je wijst je partner af vanwege imperfecties.
8. Je ergert je aan kleine dingen in gedrag, uiterlijk of gewoonten – en dat laat je merken.
9. Je verwijt je partner wat er niet goed gaat.
10. In plaats van samen verantwoordelijkheid te nemen, leg je de oorzaak bij de ander. Lees verder.
11. Je twijfelt voortdurend aan de relatie.
12. Omdat het niet perfect voelt, vraag je je af of dit het wel is – en blijf je hangen in twijfel. Lees verder.
13. Je vergelijkt je partner met anderen of met een ideaalbeeld.
14. Dit voedt je ontevredenheid en maakt het moeilijk om echt te waarderen wat je hebt.
15. Je stuurt of corrigeert je partner vaak.
16. Je neemt onbewust de rol van controleur in plaats van liefdespartner. Lees verder.
17. Je partner voelt zich niet gezien of geaccepteerd.
18. Door jouw standaard voelt de ander zich snel tekortschieten of afgewezen.
19. Je ondermijnt de verbinding door te veel focus op hoe het zou moeten zijn.
20. De druk op ‘hoe het hoort’ verdringt het contact met wat er nú is tussen jullie.

Wanneer is perfectionisme ongezond voor je relatie?

Perfectionisme is vooral ongezond als je je partner kwalijk neemt dat hij of zij niet perfect is.
Perfectionisme is niet per se een slechte eigenschap, maar het wordt een probleem als het een bron wordt van onvrede, ondankbaarheid en teleurstelling. Dat is geen goed recept voor een gezonde relatie. Alles krijgt dan een negatieve lading. Miscommunicatie, onbegrip, verwijten en andere communicatie problemen gaan de boventoon voeren. Puur omdat je partner niet kan tippen aan jouw beeld van hoe het zou moeten zijn. Perfectionisme zit dan in de weg. En vaak is perfectionisme een symptoom van bindingsangst. Want als je partner niet perfect is, hoef je je ook niet écht te binden. Dan blijf je veilig. Maar ook alleen. Het is belangrijk om te onderzoeken of je bindingsangst hebt. Als je dat weet, weet je ook wat je nodig hebt om je relatie van ongezond naar gezond te laten groeien.

Wat als je partner perfectionistisch is in je relatie?

Als je partner perfectionistisch is, vraagt dat iets anders van jou.
We schreven daar een ander blog over – zodat je ook deze kant kunt begrijpen.

Hoe kan ik een eind maken aan mijn perfectionisme in mijn relatie?

Het einde van perfectionisme is het begin van een gezonde relatie. Je wordt meer tevreden, dankbaar en je haalt weer voldoening uit je relatie. Alleen maar positieve effecten dus. Maar dat vraagt wel om actie.

1. Herken perfectionisme

Wanneer wil je dat iets perfect is? En waarom? Wat gebeurt er als het ‘gewoon goed genoeg’ is?

2. Begrijp je oorsprong

Kijk naar je verleden. Hoe is jouw perfectionisme ontstaan? Wat maakte dat jij veiligheid vond in perfectie? Je hoeft niet diep te graven, maar begrijp wel waarom je zo perfectionistisch kijkt, denkt en handelt.

3. Wees dankbaar voor wat er wél is

Begin klein. Spreek het uit. Kies bewust voor liefde.

4. Stop met twijfelen, begin met kiezen

Laat je twijfels los. Blijf kiezen voor je relatie. Je hebt niet voor niets gekozen voor de partner waar je nu mee samen bent. Accepteer de imperfecties van je partner. Je partner is niet perfect. Jij ook niet. En liefde… is niet de afwezigheid van gebreken, maar de aanwezigheid van toewijding.

5. Zoek hulp als het je niet lukt

Wij helpen je graag. Boek een vrijblijvende kennismaking. Je krijgt begeleiding in hoe je perfectionisme loslaat en liefde weer toelaat.